TONITRU

I.

TONITRU

Peruvianis pro Deo. Ab Iosepho enim Acosta proditum est, Ingas, dominos Peruviae, post Viracocham supremum Numen, tum Solem colere, tum Tonitru: ac Tonitru quidem triplici nomine appellare, Chuquiilla. Catuilla et Intiillapa. Ait quoque effingi hoc illis figurâ hominis, cum funda aut clava: manu praeterea continere pluvias, grandinem, tonitru et alia huiusmodi: esleque Guaca sive cultum hunc omnibus Pervanis communem, varieque illi Deo sacrificari: imo in Cusco, Regia gentis, etiam ei, quem ad modum Soli, pueros immolari. Verum hoc Numen secundarium duntaxat ac min strum, ut cui Viracocha commiserit potestatem aeris, adeoque non ipsum Tonitru, quam Tonantem, sive is Iuppiter, h. e. sidus Ioviale, vel aer, sive Genius aliquis, naturae aeris praefectus, a pervanis hôc nomine cultum, ex hac ipsa Acostae descriptione colligit Vossius. Sane et Sclavi. etsi Nymphas, aliaque colerent daemonia, inprimis tamen venerati leguntur, non tonitru quidem, sed ronitrus auctorem ac fabricatorem, quem sum mo pro Numine, imo unico habebant. Vide Procopium, Hist. Goth. l. 3. et Dubravum, Hist. Bohem. l. 1. uti et hîc vocibus Taran, it. Tor. Neque verô gentes solum barbarae, sed et Christiani quoque ingenti fulgure ac tonitru vehermenter percelluntur saepe, praesertim sexus imbecillis, et ex Veter. loquendi forma, non religens modo, sed et religiosus. Quo facit factum S. Hedvigis Poloniae Ducis, et S. Elisabethae, quae Landgravio Thuringiae nupserat, materterae: de qua legas, Coruscationes et Tonitrua multum formidabat, quod his elementorum commotionibus extremi iudicii diem et divinae ultionis gladium ad memoriam revocaret, eaque commemorans tota contremisceret, et cum B. Iob, quasi tumentes supra se fulctus, semper Dominum timeret, in Vita eius ab Engelberto Cisterciens. Monacho exarata; qui ibidem addit, quomodo illa Sacerdotem advocater, et sub manuum eius umbraculo genu flexô in precibus ad Deum, durante persisteret tempestate, apud Ioh. Gerh. Vossium, de Idol. l. 3. c. 8. ubi plura hanc in rem. De Veterum more tonante calo pro se mutuo precandi, diximus supra; ubi et de impietate ac vecordia quorundam Principum machinis quibusdam ταῖς βρονταῖς ἀντιβροντώντων. Sed et apud Veteres quarundam domorum talem fuisse situm, ut adaperientibus fores tonitruum intus terribile exsisteret, refert Plinius, l. 36. c. 13. de Labyrinthis: ut de machina Scenica Βροντεῖον dicta, in qua urtres calculorum pleni cum aeneis valsis, unde fulgura exibant, et tonitrua exaudiebantur, ut in Aiace Oileo, nil dicam. Vide de illa Scaligerum, Poetic. l. 1. c. 21. Non tamen omitrendum Tonitru Mechanicum, in Musaeo Kircheriano, ex quo

instrumento Magnatibus advenis audiendum id cum horrore exhibetur. Pila est vitrea, ad instar pisi, quoad magnitudinem, quae ad medietatem certô liquore repleta, carbonibusque accensis imposita, osculô hermetice clausô, fracturâ tantum fragorem edit, ut praesentes vehementiâ sonitus plane attonitos reddat, fulgut praeterea essiciat, non secus ac explosa bombarda solet. Georg. de Sepibus in Collegit Romani Sociatis Iesu Musaeo, p. 46. Vide quoque supra Crystallinae Sphaerae, item ubi de Lucernis; at plura hanc in rem in voce Brontaeus, item ubi de Fulgetris, quae Veteres nonnumquam cum tonitribus confundunt, cum saepe coruscatio cum tonitru iungatur; nec non ubi de Margaritis, ac Tuberibus, quorum geniturae tonitrua crebra cum im bribus proficere, Naturalium rerum Indagatores adnotant. De

tonitru ab Apelle picto, adi Plinium, l. 35. c. 10. de malo eius augurio, apud Romanos Liv. l. 23. c. 31. uti de Flaminiaca feriante, quoties tonitru audisset, voce Feriae supra, it, Privatae feriae: de Veneficarum graminibus potentissimis tonitru nutritis infra, ubi de Veneficio.

II.

TONITRU

nomen unius filiorum Clearchi, Heracleensium tyrauni, apud Plut. de Fortuna Alexandri, l. 2. c. 13. Ceraunon vocat Iustin. l. 16. c. 5. Locus Plutarchi sic habet: Clearchus Heracleae tyrannus gestavit fulmen unumque filiorum Tonitru appellavit. Fulmen, scil. ut ipse Iovem referret, cuius personam ridicule sumebat. Atque ita locum interpretatur Budaeus, cum in Graecis vulgo impressis pro ςκηπτὸν, fulmen, mendose legatur exponaturque ςκῆπτρον, sceptrum.